طبق نظر بهترین روانشناسان کودک، کودکان و والدینی وجود ندارند که از هر نظر کامل باشند و بر این اساس والدین ممکن است با مشکلات رفتاری و اختلالات بالینی کودکان رو به رو شوند که آگاهی در مورد آن ها و درک بهتر این مسائل می تواند اهداف خود را مناسب با سن، شخصیت، توانایی ها جنس و میزان رشد عقلی فرزندان تعیین کرده و شیوه ی تربیتی مناسب را تعیین کنند.
از این رو در ادامه مطلب به معرفی مشکلات رفتاری کودکان می پردازیم .
مشکلات رفتاری رایج در کودکان
مکیدن انگشت :
بیشتر کودکان در دوره ای از زندگی شان برای رهایی از تنش ها و کاهش اضطراب و احساس ناتوانی، از عادت های عصبی کمک می گیرند. روانشناس کودکان با کاهش میزان اضطراب و فشار روانی، یا با آموختن روش های بهتر برای مقابله با این احساسات، وابستگی کودکان به این رفتار ها را کمتر می کند. گاه این رفتار ها ممکن است به صورت عادت های پایدار دربیایند که حتی وقتی کودک خسته یا مضطرب نباشد نیز به وقوع می پیوندد.
مکیدن انگشت یکی از ابتدایی ترین اعمالی است که کودک انجام می دهد اگر قصد دارید عادت مکیدن انگشت در کودک خود را تغییر دهید یادگیری راه حل های اختصاصی الزامی می باشد. از لحاظ درمانی معمولا در 2 تا 3 سال اول لازم نیست درمان خاصی صورت بگیرد و بهتر است که اضطراب و وسواس والدین نیز بررسی شود ولی توجه کودک را بعد از 3 سالگی، باید از ناحیه دهان منحرف کرد .
ناخن جویدن :
از میان عادت های عصبی ناخن جویدن معمول ترین می باشد و در صورت عدم درمان، احتمال ادامه آن از کودکی به دوران نوجوانی و بزرگسالی وجود دارد.
برای ترک این عادت یادگیری مهارت هایی از قبیل کسب آرامش تدریجی، آموختن آگاهی به کودک و ایجاد وقفه مفید خواهد بود. در کودکانی که توسط “وکسلر” تحقیق شده است 3 علت را بیان کرده که عبارت اند از :
- 1) عصبانیت بیش از حد
- 2) دلواپسی و تضاد های فکری و مخصوصا قرار گرفتن کودک در موقعیت های حساس و ترس آور
- 3) عادت
از عادت های عصبی دیگر در کودکان می توان به کشیدن موها، فشردن دندان ها و… اشاره کرد .
لجبازی کودکان :
بر اساس نظر مشاور کودک، یکی از شایع ترین مشکلات والدین در طول دوران رشد کودکان لجبازی می باشد. از آن جایی که کودک در بدو تولد خود به دلیل عدم رشد جسمی، ذهنی، زبانی به عنوان موجودی می باشد که به طور کامل به والدین خود وابسته می باشد اما با رشد تدریجی کودک بر میزان توانایی هایش افزوده می شود و با افزایش توانمندی ها موجب ایجاد تدریجی حس استقلال طلبی در کودک می شود و هر قدر کودک در اثر رشد، توانمند تر می شود بر میزان استقلال و خود مختاری او افزوده می شود و طبیعی خواهد بود که این افزایش توانمندی ها موجب افزایش تمایل کودک برای انجام مستقلانه بسیاری از امورات زندگی اش مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و دیگر کار ها می شود. گاهی اوقات خواسته ها و انتظارات کودک در مقابل خواسته ها و انتظارات والدین قرار گرفته و تعارض را به وجود می آورد و این استقلال طلبی کودکان باعث می شود که کودکان به نیمی از خواسته ها و دستورات مادر و پدر خود عمل نکنند. و با حرف نشنوی و بی توجهی سعی کنند والدین را در برابر خواسته های خود تسلیم نمایند. و این روند در کودکان طبیعی می باشد و جای نگرانی ندارد. وظیفه ی والدین این است که ضمن کمک به رشد استقلال طلبی کودک، رفتار های خود مختارانه او را مدیریت کنند. با ایجاد تعادل بین استقلال طلبی کودک و اقتدار خود می توانند خود مختاری کودک خود را افزایش دهند. اما در برخی کودکان میزان این نافرمانی و استقلال طلبی زیاد است و به اصطلاح دکتر روانشناس، دچار اختلال نافرمانی تقابلی یا همان لجبازی می باشد. کودک لجباز با فریاد و جیغ زدن، پا به زمین کوبیدن، گریه کردن، قشقرق سعی می کنند به خواسته های خود برسند.
دروغگویی کودکان :
وقتی کودکان دروغ کوچکی می گویند، والدین عصبانی و آشفته می شوند. فهم تفاوت میان واقعیت و دروغ مشکل است و شکل گیری این فهم در کودک، به زمان نیاز دارد.
ژان پیاژه روانشناس مشهور بیان می کند که کودکان تا حدود 4 سالگی بر اساس خشنودی والدینشان برخورد می کنند. بدین معنا که : (( هر چیز مامان و بابا رو خوشحال کنه خوبه و هر چیز باعث بشه عصبانی و ناراحت بشن بده ))
زمانی که کودک به تشخیص میان واقعیت و رویا می پردازد، همچنین یاد می گیرد که دروغ، دروغ است حتی اگر مصلحتی باشد. در حدود 7 سالگی، کودک نسبت به دروغ گفتن احساس بدی پیدا می کند. حتی اگر کسی متوجه دروغ او نشده باشد. کودک در این سنین، مفهوم کار بد، مجازات و جنایت را درک می کند. کودک در حدود یازده یا دوازده سالگی به ارزیابی واقعیت ها می پردازد که نشانگر بلوغ و تجربه کودک است. کودک این موضوع را درک می کند که جامعه بر مبنای اعتماد بنا شده است و اگر نتواند اعتماد مردم را جلب کند، شکست خواهد خورد. در نتیجه دروغگویی و راستگویی در سنین مختلف، تعابیر مختلفی دارد. مفهوم حقیقت را به کودک آموختن و الگوی خوبی برای کودکان بودن می تواند آن را حل کند اما کودکان بزرگ تر از 10 سال که به طور مداوم دروغ های بزرگ می گویند، ممکن است دچار مشکلات جدی عاطفی و روانی باشند. برخی کودکان نمی توانند بین رویا و واقعیت تفاوتی قائل باشند برخی دیگر می دانند که به رویا بافی مشغولند، ولی اصلا از این موضوع احساس ناراحتی نمی کنند در این صورت کمک گرفتن از یک متخصص روانشناس کودک اجباری می باشد.
خجالت و کمرویی کودکان :
خجالتی بودن را می توان به عنوان یک ویژگی شخصیتی در نظر گرفت و زمانی که با خجالت و کمرویی کودکان رو به رو شدید نباید برچسب اختلال به آن چسباند، مگر زمانی که این خجالت کشیدن ارتباط او در اجتماع و مدرسه و .. مختل کند و البته این که باید به سن کودک نیز توجه کرد. خجالت در کودکان به صورت احساس طبیعی که ترکیبی از کنجکاوی و ترس است و وقتی روی می دهد که کودک وارد محیط جدیدی می شود و بعد از آشنایی او با محیط ارتباط راحتی برقرار خواهد کرد. زمانی که والدین احساس کنند که از حالت طبیعی خارج شده باید نسبت به درمان خجالت کودکان خود اقدام کنند در مواردی مشاهده شده که بعضی از کودکان در موقعیت های اجتماعی دچار ناراحتی و عذاب می شوند که حتی ممکن است به شکل گریه کردن، قشقرق، اجتناب، منجمد شدن و سکوت خود را نشان دهد که این موارد نشان دهنده ی اضطراب اجتماعی در کودکان می باشد و از آن جایی که تاثیر چشمگیری در پیشرفت های آتی کودکان دارد باید نسبت به درمان آن اقدام کرد.
پرخاشگری در کودکان :
پرخاشگری در پسران شایع تر از دختران می باشد و واکنش انفجاری و آتشین نسبت به محرومیت و ناکامی، چون نمی تواند خواسته های خود را به تعویق بیندازد. پرخاشگری شدید و خشم ممکن است با علت احساس رنجش عمیق کودک بر اثر بی عدالتی یا تبعیض والدین باشد ولی اکثرا علت این تضادها و کشمکش های درونی کودک در مقابل عوامل آزاردهنده یا احساس عجز و ناتوانی است. شکستن اشیا، کتک زدن والدین، گاز گرفتن، فریاد کشیدن و …. می باشد. اگر این پرخاشگری ادامه پیدا کند باعث عدم رشد اجتماعی و وجدان اخلاقی خواهد شد. طبق نظر مشاور روانشناس کودک بهترین راه حل برای آرام کردن کودک، برخورد منطقی و اطمینان بخشیدن به کودک است.
نق زدن و بهانه گیری کودکان :
نق زدن همیشه والدین را آزار می دهد و تحمل لحن نق نق کودک دشوار است. نق زدن در 3.5 سالگی به اوج خود می رسد ولی اگر راه حل فوری برای آن پیدا نکنید تا سنین دبستان ادامه پیدا خواهد کرد. برای پیشگیری از عادت شدن و قبل از تثبیت شدن، درمان آن در مرکز مشاوره موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری مناسب خواهد بود .
دکتر زهرا طالبی
بهبود کیفیت زندگی، خانواده، فرزند پروری
حضور: یکشنبه
ساعت: 16 الی 20
دکتر رضا ایل بیگی
کودک
حضور: چهارشنبه
ساعت: 8 الی 14 / 17 الی 20
